قالب بتن از دیروز تا به امروز؛ از پانتئون تا برج میلاد
قالب بتن از گذشته های دور از عصر باستان توسط رومیان تا به امروز در حال استفاده است. قالب های بتنی از دیروز تا به حال تغییرات زیادی داشته اند و امروز نیز در انواع محتلف استفاده می شوند. در این مقاله سیر استفاده از این قالب های بتنی را بازگو کرده ایم.
مسعود تاجیک هنوز این موضوع که مردم باستان چگونه توانسته‌اند برخی از بناهای بزرگ و عجیب را بسازند، کاملاً روشن نشده است؛ تا جایی که برخی فکر می‌کنند شاید ساخت برخی از این بناها کار انسان‌های فضایی باشد. البته پی بردن به رمز و راز ساخت بناهایی مثل پانتئون در شهر رم، چندان سخت نیست و کافی است کمی با فرایندهای ساخت‌وساز و قالب‌بندی بتن آشنا باشید. در این مقاله، تاریخچه قالب بتن به‌صورت کامل بررسی شده و با خواندن آن می‌توانید کنجکاوی خود در مورد چگونگی پیدایش قالب‌های بتن فعلی را برطرف کنید.
تاریخچه قالب بتن در عصر باستان: رومیان و کشف بتن
تاریخچه قالب بتن به زمانی باز می‌گردد که بتن و ویژگی‌های آن برای نخستین بار توسط رومیان باستان کشف شد. مهندسان رومی موفق شدند یکی از نخستین بناهای بتنی تاریخ یعنی پانتئون را در سال ۱۲۵ میلادی و با استفاده از قالب‌های بتن بسازند. نام این بنا پانتئون است و دارای گنبد عظیمی است که ۴۳.۵ متر قطر دارد. پانتئون هنوز به عنوان بزرگ‌ترین سازه بتنی فاقد فولاد در جهان شناخته می‌شود. ستون‌های عظیم ورودی این بنا و اشکال موجود در داخل گنبد آن، حاکی از این است که مهندسان رومی از قالب‌های بتن خاص برای ساخت این بنا استفاده کرده‌اند.
یکی دیگر از مهم‌ترین نکات مربوط به تاریخچه قالب بتن در روم باستان، استفاده از آن‌ها برای ساخت قطعات بتنی پیش‌ساخته است. مهندسان رومی با استفاده از خاکستر آتش‌فشان، آهن و آب دریا مخلوط بتن را می‌ساختند و همانند فرایند ساخت آجر، این مخلوط را داخل قالب‌های چوبی یا قالب‌های ساخته‌شده از نی می‌ریختند و منتظر می‌ماندند تا خشک شود. پس از سفت شدن قطعات بتن، آن‌ها را همانند آجر روی یکدیگر قرار می‌دادند.
مطلب مرتبط : انواع قالب بندی بتن
تاریخچه قالب بتن در دوران رنسانس چقدر تغییر کرد؟
به دلیل پایین بودن مقاومت کششی بتن، ساخت سازه‌های بتنی تا اواخر قرون وسطی رواج چندانی نداشت و تا آن زمان بیشتر ساختمان‌ها با استفاده از چوب، خشت یا سنگ ساخته می‌شدند. در اوایل دوره رنسانس، استفاده از قالب بتن برای ساخت قطعات بتنی پیش‌ساخته باب شد، چراکه مدرن شدن و رونق ساخت‌وساز، به این معنی بود که باید سرعت کار هم بالا برود و ساخت بناهای بزرگ با استفاده از خشت و سنگ، به زمان زیادی نیاز داشت. در این زمان همچنان از الوار و قالب‌های چوبی برای قالب‌بندی استفاده می‌شد و بتن بیشتر برای احداث ساختمان‌های صنعتی کاربرد داشت.
تاریخچه قالب بتن در دوران مدرن: انقلاب فولاد در ساختمان‌سازی
در اواخر قرن هجدهم جان اسمیتون توانست فناوری تولید بتن را متحول کند. وی با استفاده از سنگ آهک حاوی خاک رس و پختن آن، به فرمول فعلی بتن رسید. ابداع فرمول جدید ساخت بتن توسط اسمیتون، باعث شد که از بتن برای ساخت خانه‌های مسکونی در انگلستان و فرانسه نیز استفاده شود. اگر پس از آن تاریخچه قالب بتن را تا اواخر قرن نوزدهم دنبال کنیم، متوجه می‌شویم که تا آن زمان همچنان از الوار و چوب برای قالب‌بندی بتن استفاده می‌شد.
در اوایل قرن بیستم، صنعت فولاد دچار تغییر و تحول شد و ارزان شدن فرایند تولید آن باعث شد تا از آن به‌صورت گسترده در ساختمان‌سازی استفاده شود. در آن زمان استفاده از میلگرد در بتن منجر به انقلاب در صنعت ساخت‌وساز شد و برطرف شدن مشکل کمبود مقاومت کششی بتن باعث شد که سازه‌های بتنی رواج زیادی پیدا کنند.
انقلاب فولاد در ساختمان‌سازی باعث شد که ساخت قالب بتنی با استفاده از فولاد نیز رواج پیدا کند. قالب‌های فولادی قابلیت بتن‌ریزی درجا را فراهم کردند و اتصال آن‌ها به یکدیگر، قابلیت ساخت قطعات بتنی بزرگ با سرعت بالا را به وجود آورد. اختراع قالب بتن فلزی باعث شد که از بتن در راه‌سازی، صنعت و شهرسازی به‌صورت گسترده استفاده شود.
مطلب مرتبط : ۷ نکته مهم که باید در مورد قالب بتن بدانید
تاریخچه بتن در دوران معاصر چقدر تغییر کرده است؟
با وجود مزایای زیاد، قالب‌های فلزی وزن زیادی داشتند و در برابر آب و مواد خورنده موجود در بتن، مقاومت چندانی نداشتند. این موضوع باعث شد که تولیدکنندگان قالب بتن به فکر استفاده از مواد سبک و مقاوم در برابر خوردگی بیفتند. به همین دلیل، در دهه ۶۰ میلادی قالب‌های آلومینیومی متولد شدند؛ اما مقاومت پایین آن‌ها در برابر بارهای مرده و زنده سازه، باعث شد تا استفاده از آن‌ها رواج زیادی پیدا نکند.
تا اوایل قرن بیست و یکم قالب‌های فلزی همچنان نقش اصلی را در تاریخچه قالب بتن بازی می‌کردند. در این زمان، قالب‌های پلاستیکی وارد بازار شدند و باعث شدند که کمی از محبوبیت قالب‌های فلزی کم شود. این قالب‌ها سبک‌تر بودند و سرعت ساخت‌وساز را بالا می‌بردند. با این حال برخی از محدودیت‌های آن‌ها باعث شده که نتوانند جایگاه قالب‌های فلزی در بازار را از آن خود کنند. البته انواع دیگر قالب بتنی مثل قالب‌های چوبی و آلومینیومی نیز کاملاً منسوخ نشده‌اند و بسته به شرایط پروژه‌های ساختمانی، همچنان از آن‌ها نیز استفاده می‌شود.
سخن پایانی
هم‌زمان با پیشرفت صنعت ساخت‌وساز، ابداع روش‌های جدید ساختمان‌سازی و مکانیزه شدن این صنعت، تاریخچه قالب بتنی نیز در حال تغییر و تحول است و هر چند وقت یک‌بار شاهد عرضه یک قالب بتنی جدید با کاربرد متفاوت و سازگار با روش‌های نوین ساختمان‌سازی هستیم. اگر به دنبال خرید انواع قالب مدرن و تجهیزات قالب‌بندی هستید، می‌توانید به کارشناسان ما در بخش مشاوره و فروش در تماس باشید.
